Premiera on-line 30 kwietnia 2021, godz. 20:00
Archikatedra św. Jana Chrzciciela
i św. Jana Ewangelisty w Lublinie
Dorota Szostak-Gąska, mezzosopran
Magdalena Maciąg, skrzypce
Stanisław Maryjewski, organy
słowo o muzyce – Karol Rzepecki
PROGRAM:
Joseph Rheinberger (1839-1901)
– Sonata c-moll op. 27
Stanisław Moryto (1947-2018)
– 4 antyfony
Joseph Rheinberger
– 6 Pieces op. 150
Marcin Józef Żebrowski (1702-1770)
– Suscepit Israel z Magnificat
Przestrzenie Archikatedry Lubelskiej już niemal od II połowy XIX wieku stanowią jeden z kluczowych ośrodków rozwoju kultury muzycznej miasta i całego regionu. Umiejscowienie kolejnej odsłony tegorocznej edycji Festiwalu w przestrzeniach tejże barokowej świątyni stwarza sposobność do prezentacji twórczości religijnej kompozytorów reprezentujących epokę romantyzmu, ale również działających w czasach nam współczesnych.
Dominantę koncertu stanowić będzie twórczość wybitnego niemieckiego organisty Josefa Gabriela Rheinbergera. W wieku dwunastu lat opuścił on rodzinne Vaduz, aby osiedlić się w Monachium, gdzie pozostał do końca życia. Stolica Bawarii otworzyła przed nim szereg niemal nieograniczonych możliwości rozwoju w zakresie muzyki. Warto podkreślić, że mowa tu o mieście, w którym azyl znalazło również wielu artystów związanych
z Lublinem: Antonina Mikłaszewicz-Campi (spoczywająca na tamtejszym cmentarzu południowym), czy bracia Henryk i Józef Wieniawscy – jeden z najsłynniejszych duetów działających właśnie w czasach Rheinbergera.
Koncert otworzy Sonata organowa c-moll op. 27 Josefa Rheinbergera, utwór, którego adresatem jest Johann Georg Herzog – wybitny niemiecki organista, kompozytor i teoretyk muzyki, uważany za jednego z największych kontynuatorów stylistyki Jana Sebastiana Bacha. Dzieło datowane na rok 1869 pochodzi z okresu, w którym Rheinberger przeżywał burzliwy etap swojej działalności. Łączył on funkcję organisty kościoła dworskiego św. Michała z nowo objętym stanowiskiem profesora kompozycji w tamtejszym konserwatorium.
W utworze powstałym ponad 100 lat po śmierci lipskiego kantora wciąż odnajdujemy akcenty charakterystyczne dla jego dorobku kompozytorskiego, wzbogacone jednak o wpływy Feliksa Mendelssohna Bartholdy’ego – uważanego za jednego z wybitnych przedstawicieli doby romantyzmu. Zachowana została typowa dla tego gatunku struktura trzyczęściowa: Preludium. Grave, Andante. Sostenuto i Finale, przy czym ostatnia część otrzymała formę fugi.
Następnie naszą uwagę skierujemy w stronę jednego z najwybitniejszych twórców współczesnej literatury organowej – Stanisława Moryto. Swój warsztat kształtował on w oparciu o wzorce czerpane od Feliksa Rączkowskiego – nestora polskiej organistyki działającego na przestrzeni niemal całego XX-go stulecia. Zaprezentowane zostaną opracowania na głos z organami czterech antyfon maryjnych sięgających do korzeni Kościoła katolickiego: Alma Redemptoris Mater, Ave Regina caelorum, Salve Regina, Regina Coeli. Całości cyklu autorstwa ekspresyjnego charakteru nadaje partia sopranu, która jednocześnie sprzyja kontemplacji. Kompozytor w wyrazisty, wysublimowany sposób nawiązuje do tematyki poruszanej w poszczególnych tekstach, pełniących rolę nadrzędną wobec muzyk
Nie sposób mówić o twórczości Jozefa Rheinbergera z pominięciem literatury kameralnej. Spośród triów fortepianowych, czy licznych cykli pieśni (powstających niemal na wszystkich etapach działalności), czy kompozycji na bardziej zróżnicowaną obsadę wyłania się zbiór Sechs Stücke für Violine und Orgel op. 150 – Sześć kompozycji na skrzypce
z towarzyszeniem organów. Okazją do ich stworzenia były czterdzieste urodziny przyjaciela, a zarazem profesora skrzypiec – Benno Waltera, tego samego, któremu swój Koncert skrzypcowy d-moll op. 8 poświęcił Richard Strauss. Cykl składa się z sześciu kompozycji należących do gatunków charakterystycznych dla epoki. Rozpoczyna się od Thema mit Veränderungen, będącego próbą odniesienia do tematu z wariacjami odzwierciedlonymi poprzez kolejne, zróżnicowane części. Abendlied natomiast jest wyraźnym nawiązaniem do muzyki programowej, charakterystycznej dla literatury fortepianowej tego okresu. Kompozytor odniósł się również do form tanecznych, w tym barokowych. Zjawisko to wyraźnie uwypuklają: Gigue i Pastorale, na przestrzeni których tradycje Bachowskie przenikają się z duchem romantyzmu. Elegie to natomiast miniatura pozbawiona nadmiernych figuracji, a napełniona patetyzmem uwypuklonym poprzez tonację d-moll, znaną m.in.
z Requiem Mozarta. Zwieńczeniem cyklu jest Ouverture – sugerujące otwarcie, bądź też nowy początek, będące jednocześnie akcentem nawiązującym do idei symfonizmu organowego.
Na zakończenie powrócimy do tematyki maryjnej. Marcin Józef Żebrowski to jeden z ostatnich twórców okresu przedklasycznego w muzyce polskiej. Jego dorobek ściśle nawiązuje do stylu galant, charakteryzującego się przejrzystością, wyrazistymi tematami i lekkością brzmienia. Suscepit Izrael puerum suum – Objął Izraela swego sługę wspomniawszy na swe zmiłowanie to jedna z części hymnu Magnificat, znajdującego swoje poczesne miejsce w twórczości Claudio Monteverdiego, czy Jana Sebastiana Bacha.
Organizator: Stowarzyszenie Polskich Artystów Muzyków Oddział Lubelski
Partnerzy: Fundacja PZU, Stowarzyszenie Autorów ZAIKS, Związek Artystów Wykonawców STOART, Towarzystwo Muzyczne im. H. Wieniawskiego w Lublinie
Projekt zrealizowany dzięki wsparciu Miasta Lublin
Projekt został współfinansowany z budżetu Województwa Lubelskiego
Realizacja:
nagranie i reżyseria dźwięku – Łukasz Jakubowski / Manufaktura Nagrań; nagranie i montaż video – Paweł Giergisiewicz
Patroni medialni: TVP Kultura, TVP 3 Lublin, Polskie Radio Lublina S.A., Radio Centrum, Kurier Lubelski, Dziennik Wschodni, Gość Niedzielny
Koncert zrealizowany dzięki uprzejmości władz Archikatedry św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty w Lublinie
Dodaj komentarz