Koncert na dwoje skrzypiec

Koncert na dwoje skrzypiec

Dawid Adach – skrzypce

Stanisław Słowiński – skrzypce

słowo o muzyce – Kinga Krzymowska-Szacoń

PROGRAM:

J.  Kaczkowski – 3 Duety op. 16

H. Wieniawski – Etiuda-kaprys na dwoje skrzypiec op. 18 nr 1

G. Bacewicz – Łatwe duety na tematy ludowe na dwoje skrzypiec

H. M. Górecki – Sonata per due violini op. 10

A. Igudesman – 3 Duety ze zbioru „Asia & More”

Albert Einstein zwykł mawiać, że oprócz skrzypiec niewiele człowiekowi potrzeba do szczęścia. Ten niezwykły instrument, jak żaden inny poruszający struny ludzkiej duszy, upodobali sobie kompozytorzy różnych epok. Podczas wrześniowego koncertu usłyszymy muzykę skrzypcową w nieco innej odsłonie, w programie znalazły się bowiem wyłącznie duety. Warto podkreślić, że repertuar Koncertu na dwoje skrzypiec będzie zróżnicowany stylistycznie – obejmie zarówno utwory z XVIII wieku, jak i współczesne.

            Dawid Adach i Stanisław Słowiński wykonają m.in. 3 Duety op. 16 Joachima Kaczkowskiego, nieco zapomnianego kompozytora żyjącego na przełomie XVIII i XIX wieku. Jego twórczość kameralna – bo taką przede wszystkim się zajmował – zyskała uznanie dzięki brawurowemu charakterowi oraz niewątpliwym zaletom pedagogicznym. Duety Kaczkowskiego bywają określane jako wczesnoromantyczne (kompozytor ten wzorował się m.in. na twórczości Pierre’a Rodego), warto jednak pamiętać, że swoje źródła mają jeszcze w tradycji klasycystycznej.

W programie koncertu nie mogło rzecz jasna zabraknąć dzieł lubelskiego wirtuoza, Henryka Wieniawskiego. Usłyszymy tym razem utwór napisany w petersburskim okresie twórczości kompozytora, który u progu lat 60. XIX wieku znajdował się u szczytu sławy jako „pierwszy solista teatrów carskich” i prowadzący klasę skrzypiec w nowo powstałym, pierwszym na terenie Rosji konserwatorium.  Etiuda-kaprys na dwoje skrzypiec op. 18 nr 1 należy do zbioru, który – realizując niewątpliwie funkcję dydaktyczną – posiada znaczne walory artystyczne. Jest on zróżnicowany pod względem charakteru – od liryki (jak otwierający zbiór kaprys nr 1), po wirtuozerię. Études-Caprices op. 18 są właściwie utworami na skrzypce z towarzyszeniem drugich skrzypiec; co więcej – pomyślanymi w taki sposób, aby możliwe było również wykonanie solowe.

W koncercie poświęconym polskiej muzyce skrzypcowej nie mogło zabraknąć dzieł Grażyny Bacewicz, której bogata twórczość wiolinistyczna zyskała międzynarodowe uznanie. W najbliższej odsłonie Fonii Lublina usłyszymy Łatwe duety na tematy ludowe, obejmujące m.in. krakowiaka, kujawiaka, czy Marsz groteskowy. Idiom ludowy jest charakterystyczną cechą twórczości kompozytorki. Grażyna Bacewicz posługiwała się nim swobodnie i twórczo, nie tyle naśladując, co stylizując, zazwyczaj umieszczając elementy ludowe w kontekście neoklasycyzmu. Utwory pierwszej damy polskiej muzyki prezentują wysoki poziom techniczny i artystyczny, co w połowie XX wieku budziło niekiedy zdziwienie. Kobiety bywały bowiem znakomitymi śpiewaczkami czy instrumentalistkami, ale kompozytorkami zdecydowanie rzadziej. Biografowie G. Bacewicz przytaczają nie tylko listy entuzjastów jej sztuki, rozpoczynające się zwrotem Dear Mister Bacewicz, ale też wypowiedź jednego z krytyków, który podejrzewał, że w cieniu artystki stoi mężczyzna piszący za nią wszystkie kompozycje…

Nieco później, w 1957 roku młody student kompozycji, zainspirowany dziełami Bartóka i Prokofiewa, napisał Sonatę na dwoje skrzypiec. Już to wczesne dzieło Henryka Mikołaja Góreckiego przykuło uwagę słuchaczy swoim dramatyzmem i oryginalnymi środkami technicznymi. Premiera Sonaty odbyła się podczas pierwszego koncertu monograficznego kompozytora na początku roku 1958. W tym samym roku H.M. Górecki z sukcesem zadebiutował na festiwalu Warszawska Jesień, zyskując opinię jednego z wiodących awangardowych kompozytorów polskich.

Obok dzieł kompozytorów polskich usłyszymy też wybrane duety Aleksieya Igudesmana ze zbioru Asia & More, inspirowane tradycją dalekiej Azji. Za rekomendację dla tego kompozytora wystarczy zapewne opinia J. Bella, który nazwał Igudesmana znakomitym skrzypkiem, błyskotliwym komikiem i niezwykle wszechstronnym kompozytorem/aranżerem.

W historii muzyki duety skrzypcowe ustępowały pod względem popularności dziełom solowym oraz kwartetom. Teoretycy wskazują jednak, że właśnie w tych utworach nierzadko kryją się ciekawe rozwiązania brzmieniowe i swoiste artystyczne eksperymenty. Tym bardziej polecamy Państwu wrześniowy koncert, na którym można będzie usłyszeć utwory rzadko goszczące na scenach muzycznych.

dr Kinga Krzymowska-Szacoń

Partnerzy: Fundacja PZU, Stowarzyszenie Autorów ZAIKS, Związek Artystów Wykonawców STOART, Towarzystwo Muzyczne im. H. Wieniawskiego w Lublinie, Klasztor oo. Dominikanów w Lublinie.

Projekt zrealizowany dzięki wsparciu Miasta Lublin, współfinansowany z budżetu Województwa Lubelskiego.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i

Sportu pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego, w ramach programu „Muzyka”, realizowanego przez Narodowy Instytut Muzyki i Tańca.

Patroni medialni: TVP Kultura, TVP 3 Lublin, Polskie Radio Lublina S.A., Radio Centrum, Nowe Radio, Kurier Lubelski, Dziennik Wschodni, Gość Niedzielny.